Koncepcja
Koncepcja inteligentnej specjalizacji jest podejściem, które ma na celu pobudzenie wzrostu gospodarczego w Europie oraz zwiększenie konkurencyjności poszczególnych państw i regionów poprzez koncentrację inwestycji na badania, rozwój i innowacje. Inteligentne specjalizacje, identyfikowane na poziomie krajowym lub regionalnym, wskazują priorytetowe obszary stanowiące obecne lub kształtujące się przewagi konkurencyjne, którymi kraj lub region mogą konkurować na rynkach zewnętrznych, a także przyczyniać się do wzrostu gospodarczego, poprawy jakości życia społeczeństwa i jakości stanu środowiska naturalnego, poprzez ukierunkowanie inwestycji publicznych i prywatnych na innowacje. Na inteligentnych specjalizacjach skoncentrowane jest wsparcie w zakresie prac badawczych, rozwojowych i innowacyjności (B+R+I) w krajowych (FENG) i regionalnych programach operacyjnych (RPO). W Polsce funkcjonuje system oparty na inteligentnych specjalizacjach wyznaczonych na poziomie krajowym i regionalnym.
Krajowa Inteligentna Specjalizacja (KIS) wskazuje obszary priorytetowe w ramach badań, rozwoju i innowacji, (B+R+I), stanowiące przewagi konkurencyjne kraju na rynkach zagranicznych, odnoszące się do aktualnych trendów rozwojowych oraz odpowiadające na kluczowe wyzwania społeczno-gospodarcze i środowiskowe.
KIS stanowi system, w ramach którego współpracują przedsiębiorstwa, jednostki naukowe, administracja publiczna oraz organizacje pozarządowe, zapewniający partycypacyjny proces identyfikowania najbardziej rozwojowych obszarów, stanowiących priorytety w zakresie polityki naukowej i innowacyjnej. System ten, obejmujący działania związane z procesem przedsiębiorczego odkrywania, monitorowania i ewaluacji KIS, jest poddawany bieżącej aktualizacji i weryfikacji, dostosowując się do zmieniającej się rzeczywistości społeczno-ekonomicznej, regulacji prawnych, a także najnowszych trendów rozwojowych, postępu technologicznego czy odkryć naukowych.
W Polsce na poziomie krajowym koordynatorem strategii inteligentnych specjalizacji jest Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Resort odpowiedzialny jest za tworzenie koncepcji, planowanie i realizację zadań, w tym za organizację procesu przedsiębiorczego odkrywania (PPO), analizę, wyłanianie i wyznaczanie strategicznych kierunków rozwoju gospodarczego kraju, monitorowanie i ewaluację, jak również za współpracę na poziomie międzynarodowym oraz regionalnym dot. inteligentnych specjalizacji.
Proces wyłaniania inteligentnych specjalizacji obejmuje bieżącą analizę:
- potencjału rozwojowego i dostępnych zasobów przedsiębiorstw, jednostek naukowych i instytutów badawczych,
- wyzwań społeczno-gospodarczych, środowiskowych, a także zmian geopolitycznych,
- najnowszych trendów rozwojowych, postępu technologicznego czy odkryć naukowych,
- strategii i dokumentów kierunkowych związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym.
W proces identyfikacji inteligentnych specjalizacji zaangażowane są również, powołane w obszarach krajowych inteligentnych specjalizacji, Grupy Robocze ds. KIS. Zadaniem tych Grup jest m.in.:
- identyfikacja obszarów i technologii kluczowych dla rozwoju gospodarczego kraju,
- identyfikacja trendów rozwojowych i technologicznych oraz nisz rynkowych,
- wskazywanie pożądanych kierunków rozwoju inteligentnych specjalizacji oraz barier ograniczających ich rozwój,
- podejmowanie działań na rzecz wzmocnienia ekosystemu innowacji w kraju.
Dodatkowo, MRiT planuje organizować cyklicznie warsztaty (S i B-Laby), w ramach których zaangażowani zostaną tzw. „innowatorzy społeczni i biznesowi”. Uczestnicy tych warsztatów mają przyczynić się do zdobycia niszowej wiedzy na temat niezidentyfikowanych barier i problemów społecznych czy biznesowych co może prowadzić do potrzeby wprowadzenia m.in. nowych rozwiązań technologicznych czy nawet nowych obszarów inteligentnych specjalizacji w ogóle.